Special Report

กองทุนโบราณสถานโลก (World Monuments Fund : WMF) ได้ประกาศให้แม่น้ำเจ้าพระยาเป็น 1 ใน 28 แหล่งมรดกทางวัฒนธรรมเพื่อการอนุรักษ์ 2018 (2018 World Monuments Watch) พร้อมแสดงความกังวลต่อผลกระทบที่จะเกิดขึ้นจากโครงการก่อสร้างทางเลียบแม่น้ำเจ้าพระยา ไม่ว่าจะเป็นวิถีชุมชน ภัยธรรมชาติ รวมถึงปัญหาสิ่งแวดล้อม กองทุนโบราณสถานโลก ระบุผ่าน เว็ปไซต์ www.wmf.org ตอนหนึ่งว่า แม่น้ำเจ้าพระยาไหลผ่านตั้งแต่พื้นที่ภาคกลางซึ่งเป็นแหล่งอารยธรรมโบราณสำคัญของประเทศไทยจนมาถึงกรุงเทพมหานคร (กทม.) แม่น้ำเจ้าพระยาจึงมีความสัมพันธ์และช่วยหล่อหลอมประวัติศาสตร์ของเมืองหลวงประเทศไทย อย่างไรก็ดี โครงการก่อสร้างขนาดใหญ่โครงการหนึ่งในเวลานี้กำลังจะเปลี่ยนแปลงความสัมพันธ์ระหว่างแม่น้ำกับเมืองหลวงแห่งนี้ไปอย่างไม่มีวันหวนกลับ ซึ่งภายใต้โครงการนี้จะมีทางเดินลอยฟ้าบนเสาคอนกรีตที่ปักลงไปถึงก้นแม่น้ำ ถูกสร้างขึ้นเลียบแม่น้ำทั้ง 2 ฝั่ง WMF ระบุต่อไปว่า แนวคิดในการก่อสร้างโครงการมูลค่าหลายพันล้านบาทนี้เริ่มขึ้นในปี 2015 (2558) โดยมีวัตถุประสงค์คือต้องการนำพื้นที่เลียบแม่น้ำเจ้าพระยาทั้ง 2 ฝั่งมาพัฒนาเพื่อให้ประชาชนที่อยู่อาศัยในบริเวณนั้นและบุคคลทั่วไปสามารถใช้ประโยชน์ได้อย่างกว้างขวาง อย่างไรก็ตาม แม้จะมีการพูดว่าผู้ที่ได้รับประโยชน์จากโครงการนี้จะมีมาก แต่ผลกระทบทางสังคมและวัฒนธรรมที่จะถูกทำลายก็มีมากเช่นกัน เนื่องจากทางเดินคอนกรีตแห่งนี้จะบดบังทัศนียภาพของ กทม.ตลอดสองฝั่งแม่น้ำเจ้าพระยา ขณะเดียวการก่อสร้างโครงการนี้ยังส่งผลให้คนจำนวนไม่น้อยที่ใช้ชีวิตอยู่ในชุมชนริมแม่น้ำต้องอพยพย้ายถิ่นฐาน...

แม้ว่าการประชุม COP 23 ในวันที่ 6-17 พฤศจิกายนนี้จะไม่เป็นที่พูดถึงมากนัก แต่ทั่วโลกกำลังจับตาประเทศมหาอำนาจอย่างสหรัฐอเมริกาว่าจะมีท่าทีต่อการประชุมอย่างไร หลังจากที่ประธานาธิบดีทรัมป์แสดงท่าทีอย่างชัดเจนว่าจะถอนตัวออกจากข้อตกลงปารีส (Paris Agreement) และดำเนินนโยบาย American First ซึ่งให้ความสำคัญกับธุรกิจฟอซซิลเป็นพิเศษ การประชุม “COP 23” หรือการประชุมรัฐภาคีอนุสัญญาสหประชาชาติว่าด้วยการเปลี่ยนแปลงสภาพภูมิอากาศสมัยที่ 23 เป็นการเจรจาระหว่างผู้นำประเทศจากกว่า 190 ประเทศทั่วโลกรวมถึงประเทศไทย เพื่อดำเนินการผลักดันประเทศต่างๆ ให้ไปสู่การจัดการปัญหาการเปลี่ยนภูมิอากาศของโลก ผ่านกระบวนการเจรจาเพื่อจัดความร่วมมือระหว่างประเทศภายใต้กรอบอนุสัญญาสหประชาชาติว่าด้วยการเปลี่ยนแปลงภูมิอากาศ (The United Nations Framework Convention on Climate Change) ความสำเร็จในการจัดทำข้อตกลงปารีสในปี 2558 ได้ตอกย้ำถึงความสำเร็จของของนานาประเทศในการสร้างความร่วมมือเพื่อแก้ไขปัญหาการเปลี่ยนแปลงสภาพภูมิอากาศ อย่างไรก็ตาม จวบจนวันนี้ผ่านมา 2 ปี ข้อตกลงปารีสยังคงประสบกับปัญหาบางประการที่ทำให้ไม่สามารถยกระดับขึ้นไปสู่การลดปริมาณก๊าซเรือนกระจกตามที่ตั้งเป้าไว้ตั้งแต่เริ่มต้นได้ และนั่นก็เป็นความท้าทายหลักในการประชุม COP 23 ว่าจะสามารถดำรงเจตนารมย์และคำมั่นสัญญาเดิมไว้ไดหรือไม่ เมื่อผู้นำของตัวเล่นหลักอย่างสหรัฐอเมริกามีท่าทีที่เปลี่ยนไปจากผู้นำในยุคก่อน สหรัฐฯ ยื่นเงื่อนไข...

“ขณะนี้พะยูนในประเทศไทยอยู่ในภาวะวิกฤต” ธัญญา เนติธรรมกุล อธิบดีกรมอุทยานแห่งชาติ สัตว์ป่า และพันธุ์พืช กระทรวงทรัพยากรธรรมชาติและสิ่งแวดล้อม (ทส.) เปิดสถานการณ์อันน่าหวาดวิตกผ่านเวทีประชุมการอนุรักษ์พะยูนและอนุรักษ์แหล่งหญ้าทะเล ระดับประเทศ เมื่อวันที่ 16 ต.ค. 2560 อธิบดีกรมอุทยานฯ ให้ภาพว่า ทุกวันนี้พะยูนถูกคุกคามอย่างหนัก ทั้งในเรื่องถิ่นที่อยู่อาศัย การทำลายหญ้าทะเลซึ่งเป็นแหล่งอาหาร รวมถึงการล่าโดยมนุษย์และการติดเครื่องมือประมง ทั้งหมดนำไปสู่การลดจำนวนลงอย่างรวดเร็ว โดยปัจจุบันคาดว่าในน่านน้ำไทยมีพะยูนไม่เกิน 200 ตัว อาศัยอยู่บริเวณอุทยานแห่งชาติหาดเจ้าไหม และเขตห้ามล่าสตว์ป่าหมู่เกาะลิบง จ.ตรัง มากที่สุด ราวๆ 130-150 ตัว รศ.สพ.ญ.นันทริกา ชันซื่อ ผู้อำนวยการศูนย์วิจัยโรคสัตว์น้ำ คณะสัตวแพทยศาสตร์ จุฬาลงกรณ์มหาวิทยาลัย ซึ่งเต็มไปด้วยประสบการณ์การผ่าซากพะยูนในประเทศกว่า 20 ปี เล่าว่า ความสูญเสียที่เกิดขึ้นกับพะยูนเกือบทุกกรณีสรุปได้ว่าเกิดจากฝีมือมนุษย์ ไม่ว่าจะเป็นใบพัดเรือตัดสันหลัง การตัดเขี้ยวเพื่อค้า-ขาย หรือจมน้ำเพราะติดเครื่องมือประมง ----- ‘Dugong’ หมู (น้ำ)...

นักวิชาการแจงหลักฐาน โครงการสร้างโรงไฟฟ้านิวเคลียร์ Hinkley Point C ประเทศอังกฤษ นอกจากจะถูกวิจารณ์ว่ามีงบประมาณสูงเกินจริงแล้ว ค่าไฟที่จะได้จากโรงไฟฟ้านิวเคลียร์จะถูกใช้เป็นงบประมาณสนับสนุนโครงการเรือดำน้ำขีปนาวุธ Trident programme ของกองทัพเรือ จุดประเด็นความโปร่งใสและความรับผิดรับชอบต่อกระทรวงกลาโหม ประเทศอังกฤษ การเดินหน้าโรงไฟฟ้านิวเคลียร์ Hinkley Point C ถูกเซ็นอนุมัติโดยรัฐบาลอังกฤษเมื่อเดือนกันยายนปีที่แล้ว หลังมีการเสนอสร้างครั้งแรกเมื่อปี 2010 เพื่อรองรับแผนทยอยปิดโรงไฟฟ้าถ่านหินในประเทศให้ครบภายในปี 2025 แผนสร้างโรงไฟฟ้านิวเคลียร์แห่งนี้จะถูกสร้างที่เมืองซัมเมอร์เซต (Somerset) มีสองเตาปฏิกรณ์ กำลังผลิต 3,200 เมกะวัตต์ ร่วมทุนระหว่างรัฐวิสาหกิจสัญชาติฝรั่งเศส Électricité de France (EDF) เป็นผู้ก่อสร้างและถือหุ้น 66.3 เปอร์เซ็นต์ และบริษัท China General Nuclear Power Corporation (CGN) ประเทศจีน ถือหุ้น 33.5...

  เมื่อวันที่ 13 ตุลาคมที่ผ่านมา สำนักข่าวต่างประเทศรายงานว่า เพนกวินอาเดลี (Adélie penguin) ในทวีปแอนตาร์กติกากว่า 40,000 ตัว ต้องเผชิญความตายเพราะขาดแคลนอาหารอย่างหนัก โดยมีเพนกวินอาเดลีเพียง 2 ตัวเท่านั้นที่เหลือรอดจากมหันตภัยดังกล่าว นำไปสู่การประชุมใหญ่ของผู้นำ 24 ประเทศ เพื่อหารือมาตรการป้องกันและกำหนดเขตคุ้มครองพิเศษในช่วงต้นเดือนพฤศจิกายน รายงานจากทีมสำรวจชาวฝรั่งเศสเปิดเผยว่า จากการติดตามเพนกวินในอาณาจักรอาเดลีกว่า 18,000 คู่ ซึ่งกำลังอยู่ในช่วงผสมพันธุ์และฟักไข่มาตั้งแต่ต้นปี พบว่า ฝูงเพนกวินทั้งหมดต้องตายไปเพราะขาดอาหาร อันเนื่องจากผิวน้ำแข็งทะเล (sea ice) ที่เพิ่มปริมาณ จนต้องทิ้งไข่ที่อยู่ในช่วงฟูมฟักอยู่บริเวณเกาะเป็นจำนวนมาก มีเพียงเพนกวิน 2 ตัวที่รอดชีวิต นี่ไม่ใช่เหตุการณ์ที่เกิดขึ้นครั้งแรก เพราะจากรายงานของทีมสำรวจชาวฝรั่งเศสนำโดย Yan Ropert-Coudert เมื่อปี 2013 รายงานการตายของประชากรชาวเพนกวินทั้งอาณาจักรเช่นเดียวกันนี้ เนื่องจากเหตุผลเรื่องการขยายตัวของผิวน้ำแข็งทะเล และอุบัติการณ์จากฝนที่ไม่เคยตกมาก่อนในอาร์กติก (unprecedented rainy episode) ซึ่งนอกจากจะทำให้เพนกวินต้องเดินทางเพื่ออาหารไกลกว่าเดิมราว...

“การยอมรับอนุสัญญานี้จะทำให้เกิดความเสียหายต่อประเทศไทย เกิดการผูกขาดของบรรษัทข้ามชาติ” จักรกฤษณ์ ควรพจน์ ผู้อำนวยการวิจัยฝ่ายกฎหมายเศรษฐกิจ สถาบันวิจัยเพื่อการพัฒนาประเทศไทย (ทีดีอาร์ไอ) “ทำลายกลไกการคุ้มครองพันธุ์พืชตามกฎหมายเดิม ทำลายสิทธิเกษตรกร และสิทธิชุมชน” สมชาย รัตนชื่อสกุล อาจารย์ประจำคณะนิติศาสตร์ มหาวิทยาลัยหอการค้าไทย “ส่งผลกระทบต่อนักปรับปรุงพันธุ์รายย่อย ลดทอนประสิทธิภาพการจัดการทรีพยากรชีวภาพ อย่างร้ายแรง สนับสนุนโจรสลัดชีวภาพในทางอ้อม” สุรวิช วรรณไกรโรจน์ ภาควิชาพืชสวน คณะเกษตร มหาวิทยาลัยเกษตรศาสตร์ นั่นเป็นเพียงส่วนหนึ่งของเสียงคัดค้านจากนักวิชาการที่ส่งผ่านถึงรัฐบาล พล.อ.ประยุทธ์ จันทร์โอชา และกรมวิชาการเกษตร ซึ่งขณะนี้กำลังเดินหน้าแก้ไข พ.ร.บ.คุ้มครองพันธุ์พืช พ.ศ. 2542 โดยล่าสุดอยู่ในชั้นการรับฟังความคิดเห็นผ่านทางเว็ปไซต์ คำถามคือ เหตุใดน้ำเสียงของผู้ที่เกี่ยวข้องจึงเป็นไปในทิศทางเดียวกัน คือแสดงความกังวลและไม่เห็นด้วยกับการปรับแก้กฎหมายในครั้งนี้ ----- กำเนิด พ.ร.บ.คุ้มครองพันธุ์พืช ฉบับแรก ----- ย้อนกลับไปเมื่อ 22 ปีก่อน ช่วงปี 2538 ประเทศไทยได้ลงนามในฐานะประเทศสมาชิกขององค์การการค้าโลก (WTO) ซึ่งมีข้อกำหนดให้ประเทศสมาชิกออกกฎหมายคุ้มครองพันธุ์พืช ตามพันธกรณีที่มีในข้อตกลงเรื่องทรัพย์สินทางปัญญาที่เกี่ยวกับการค้า (ทริปส์-TRIPs) หากพิจารณากฎหมายคุ้มครองพันธุ์พืชของหลากหลายประเทศ...

กลุ่มอนุรักษ์สิ่งแวดล้อมหลายองค์กรทั่วโลกได้รวมตัวกันยื่นหนังสือต่อ องค์การการบินพลเรือนระหว่างประเทศ (ICAO) ซึ่งเป็นหน่วยงานภายใต้สังกัดองค์การสหประชาชาติ (ยูเอ็น) เรียกร้องให้ ICAO ยกเลิกแผนการเพิ่มปริมาณการใช้ #เชื้อเพลิงชีวภาพ ในอุตสาหกรรมการบินพาณิชย์ ทั้งนี้ บรรดาเครือข่ายนักอนุรักษ์ให้เหตุผลไปในทิศทางเดียวกันว่า แผนการส่งเสริมให้เครื่องบินหันมาใช้เชื้อเพลิงชีวภาพในสัดส่วนที่สูงขึ้นของ ICAO นั้น จะก่อให้เกิดการตัดไม้ทำลายป่าครั้งใหญ่ นั่นเพราะอุปสงค์ของน้ำมันปาล์มจะเพิ่มขึ้นมหาศาล นำมาซึ่งการถางป่าเพื่อปลูกพืชเศรษฐกิจอย่างปาล์มแทนของหลายประเทศ ที่สุดแล้วจะมีผลกระทบต่อภาวะเรือนกระจกของโลกอย่างเลี่ยงไม่ได้ นอกจากผลกระทบทางตรงต่อสิ่งแวดล้อมแล้ว กลุ่มอนุรักษ์ยังประเมินด้วยว่าปัญหาดังกล่าวอาจส่งผลกระทบทางอ้อมทำให้ราคาอาหารและสินค้าเกษตรหลายชนิดปรับตัวสูงขึ้น เพราะเกษตรกรจำนวนมากจะหันมาปลูกปาล์มน้ำมันที่มีราคาดีกว่าแทนพืชชนิดนั้นๆ ซึ่งจะทำให้ปัญหาความยากจนในโลกทวีความรุนแรงขึ้น สำหรับแผนการเพิ่มปริมาณการใช้เชื้อเพลิงชีวภาพในกลุ่มอุตสาหกรรมการบินพาณิชย์ของ ICAO ได้กำหนดกรอบเบื้องต้นไว้ว่า ต้องการให้ธุรกิจการบินพาณิชย์ค่อยๆ ทยอยเพิ่มปริมาณการใช้เชื้อเพลิงชีวภาพจากปัจจุบันที่ใช้อยู่ปีละ 82 ล้านตัน ให้เพิ่มขึ้นเป็น 128 ล้านตัน ภายในปี 2040 และเป็น 285 ล้านตันภายในปี 2050 ICAO ให้เหตุผลของแผนดังกล่าวเอาไว้ว่า การเพิ่มปริมาณการใช้เชื้อเพลิงชีวภาพในธุรกิจสายการบินนั้นมีความจำเป็น เนื่องจากอุตสาหกรรมการบินในปัจจุบันมีการเติบโตสูงและรวดเร็วทำให้ความต้องการใช้เชื้อเพลิงฟอสซิลซึ่งมีค่าการปล่อยก๊าซเรือนกระจกสูงถีบตัวขึ้นตามไปด้วย ดังนั้นหากมีการปรับเปลี่ยนมาใช้เชื้อเพลิงชีวภาพที่สะอาดกว่าเชื้อเพลิงฟอสซิลในสัดส่วนที่สูงขึ้นก็จะช่วยลดอัตราการปล่อยก๊าซเรือนกระจกเข้าสู้ชั้นบรรยากาศได้มากขึ้นเช่นกัน ทั้งนี้ มีการประเมินว่าปริมาณก๊าซเรือนกระจกที่อุตสาหกรรมการบินพาณิชย์ปล่อยเข้าสู่ชั้นบรรยากาศระหว่างปี 1990 ถึง 2014 เพิ่มขึ้นถึงราว...

  อัตราการจ้างงานในอุตสาหกรรมพลังงานแสงอาทิตย์ของสหรัฐพุ่งขึ้นจากปีก่อน 24.5 เท่า มากกว่าการจ้างงานในธุรกิจอื่นถึง 17 เท่า ผู้ประกอบการเผยเป็นธุรกิจที่ทำง่าย ได้เงินดี ราคาอุปกรณ์การติดตั้งลดลงกว่าแต่ก่อน และอัตราภาษีที่เป็นมิตร นี่เป็นข้อเท็จจริงของตัวเลขการจ้างงาน สวนทางกับอุตสาหกรรมถ่านหินที่ทรัมป์พยายามผลักดันให้กลับมาเฟื่องฟู แม้ประธานาธิบดี โดนัลด์ ทรัมป์ ประกาศว่าสหรัฐจะถอนตัวจากข้อตกลงปารีส (Paris Agreement) และต้องการให้อุตสาหกรรมถ่านหินกลับมาอีกครั้ง แต่ดูเหมือนว่าชาวอเมริกันจำนวนหนึ่งกลับไม่คิดเช่นนั้น รายงานของทบวงการพลังงานหมุนเวียนระหว่างประเทศ (International Renewable Energy Agency: IRENA) ที่เผยแพร่เมื่อ 24 พฤษภาคมที่ผ่านมา จำนวนการจ้างงานในอุตสาหกรรมพลังงานแสงอาทิตย์ได้เพิ่มสูงขึ้นอย่างก้าวกระโดด จากตัวเลขล่าสุดเมื่อเดือนพฤศจิกายนปี 2016 มีจำนวนแรงงานทั้งหมด 260,077 คน เทียบกับปี 2015 ถือว่าเพิ่มขึ้นถึง 24.5 เปอร์เซ็นต์ และเป็นอัตราการเติบโตที่สูงกว่าเศรษฐกิจทั่วสหรัฐทั้งหมดถึง 17 เท่า IRENA ยังรายงานอีกว่า กลุ่มธุรกิจติดตั้งแผงโซลาร์เซลล์มีจำนวนแรงงานมากที่สุดและเป็นเพศชายมากที่สุด และปัจจุบันสัดส่วนของจำนวนแรงงานหญิงที่เข้าไปทำงานลักษณะดังกล่าวได้เพิ่มสูงขึ้นเรื่อยๆ...

  ป้าย ‘Regenerative Organic Certification’ (มาตรฐานรับรองออร์แกนิกฉบับใหม่) คือมาตรฐานรับรองสินค้าใหม่ที่สหรัฐเตรียมจะประกาศใช้เร็วๆ นี้ เป็นมาตรฐานที่ถูกกล่าวขานว่า #ไปไกลกว่าออร์แกนิค คุณสมบัติสินค้าที่จะได้รับการแปะป้าย Regenerative Organic Certification จะต้องผ่านการรับรองว่า คุณภาพดินต้องดี ต้องมีมาตรฐานการคุ้มครองสัตว์ (Animal welfare) เกษตรกร ตั้งแต่เจ้าของจนถึงแรงงาน ต้องมีความยั่งยืน ยุติธรรม และได้รับค่าแรงที่สมจริง รวมทั้งระบบของฟาร์มนั้นๆ ต้องเป็นมิตรกับสิ่งแวดล้อมและชุมชน หมายความว่า ไม่ใช่แค่สินค้าต้องปลอดสารพิษและไม่ใช้เมล็ดพันธ์ดัดแปลง แต่คุณภาพชีวิตของเกษตรกรต้องถูกยกระดับ ได้รับความยุติธรรมด้านค่าแรง ไม่ใช่แรงงานทาส กระทั่งยกระดับชีวิตของตัวเองได้ด้วย ตราสินค้า Regenerative Organic Certification ถูกพัฒนา วิจัย และผลักดันโดย the Rodale Institute สถาบันที่พูดเรื่องการปฏิรูปการทำเกษตรกรรม (Regenerative agriculture) มาตั้งแต่ช่วงปี 1980 ซึ่งขณะนี้กำลังถูกพิจารณาโดย...

เหตุการณ์ที่กำลังถูกจับตาอย่างใกล้ชิดตลอดช่วงสัปดาห์ที่ผ่านมา หนีไม่พ้นการเดินทางไปเยือนสหรัฐอเมริกาของ พล.อ.ประยุทธ์ จันทร์โอชา นายกรัฐมนตรี และหัวหน้าคณะรักษาความสงบแห่งชาติ (คสช.) ระหว่างวันที่ 1-5 ต.ค.2560 ซึ่งได้มีการเข้าพบปะกับ โดนัล ทรัมป์ ประธานาธิบดีสหรัฐอเมริกาอย่างถึงเนื้อถึงตัว ในห้องทำงานรูปไข่ ทำเนียบขาว กรุงวอชิงตัน ดี.ซี. การเดินทางไปในครั้งนี้ นอกจากนายกฯ จะพารัฐมนตรีคนสำคัญของรัฐบาลหลายคนร่วมคณะไปด้วยแล้ว ยังได้มีการนำนักธุรกิจรายใหญ่ระดับ “เจ้าสัว” ของประเทศเดินทางไปร่วมเจรจาธุรกิจในครั้งนี้ด้วยหลายราย ทั้งจากเครือเจริญโภคภัณฑ์ (CP) ไทยยูเนี่ยนซีฟู้ด น้ำตาลมิตรผล พีทีที โกลบอล เคมิคอล (PTTGC) บ้านปู ปูนซีเมนต์ไทย (SCG) เป็นต้น อย่างไรก็ตาม ส่วนที่เรียกเสียงฮือฮาได้มากที่สุด คือสินค้าที่ทีมตัวแทนไทยได้อุดหนุนอเมริกากลับมามากมาย เพื่อหวังปรับดุลการค้าไม่ให้ไทยเอาเปรียบสหรัฐฯ มากเกินไป ไม่ว่าจะเป็นอาหาร เช่น เนื้อหมู เครื่องในหมู ไก่งวง...